Địa bàn khảo sát là các huyện có diện tích trồng hồ tiêu lớn của tỉnh, cụ thể là các huyện Bù Đốp (Bình Phước); Đăk R’Lấp (Đăk Nông), Cư Kuin và Ea H’Leo (Đăk Lăk) và Đăk Đoa, Chư Pưh (Gia Lai).
Tại mỗi huyện, đoàn đều tiến hành làm việc với các cơ quan quản lý nông nghiệp là các Phòng Nông nghiệp huyện, lãnh đạo UBND các huyện để nắm thông tin về tình hình sản xuất hồ tiêu của địa phương.
Kết quả làm việc với 20 hộ nông dân và 16 cán bộ các Trạm Khuyến nông, BVTV, cán bộ nông nghiệp huyện cho thấy :
Vườn tiêu được đầu tư chăm sóc tích cực
1.So với 2015, diện tích tiêu trồng mới năm 2016 tăng khoảng 15-20%. Phần lớn diện tích trồng mới được trồng thay thế cà phê và cao su. Tuy nhiên, hiện nay xu hướng trồng mới có chiều hướng giảm. Vụ tới các ND cho biết họ chỉ trồng dặm lại vườn cũ, không trồng mới do nông dân bắt đầu lo sợ không có đầu ra
2.Từ năm 2010/2012, thấy giá tiêu ngày một tốt nên các nơi đều đẩy mạnh tăng diện tích. Số diện tích này ước chừng 10- 20% tổng diện tích (riêng huyện mới phát triển như Đăk Đoa, DT này chiếm tới 90% tổng diện tích hồ tiêu cả huyện) đang bắt đầu cho thu hoạch chính vụ 2016/2017 trong tháng 2-4 tới với năng suất đạt khá cao, trung bình 5 tấn/ha
3.Tuy nhiên, dự kiến những vườn tiêu trên 10 năm năng suất vụ 2016/2017 sắp thu hoạch sẽ giảm khoảng 30% so với vụ 2015/2016, đặc biệt ở các huyện đã phát triển Hồ tiêu lâu năm như Chư Sê, Chư Pưh (Gia Lai), Ea Ktur Cư Kuin (Đăk Lăk) năng suất giảm tới 60-70%, có nhiều vườn gần như không có trái. Nguyên nhân được cho là do đợt hạn đầu 2016 đa số vườn tiêu bộ rễ bị chết không thể phục hồi dù năm nay sâu bệnh gây hại ít hơn năm trước và vẫn được chăm sóc rất kỹ.
4.Tổng hợp cả diện tích mới bắt đầu cho khai thác và diện tích cũ năng suất giảm, ước sản lượng vụ mới 2016/2017 sẽ tăng 15-20% so với sản lượng vụ 2015/2016. Do đó, sản lượng hồ tiêu 2017 cả nước ước đạt khoảng 180.000 tấn;
5.Có khoảng 60% hộ dân được hỏi cho biết vẫn còn trữ tiêu, trung bình vài tấn mỗi hộ.
6.Toàn bộ các nông hộ và các cán bộ quản lý nông nghiệp huyện đều nắm khá rõ về tình hình của ngành hồ tiêu, đặc biệt là vấn đề dư lượng chất cấm và vấn đề cần canh tác bền vững nên 100% hộ ND đều cho biết họ muốn vườn tiêu phát triển bền nên chủ yếu dùng phân chuồng được trộn men vi sinh ủ để bón lót cho cây đồng thời hết sức hạn chế dùng thuốc BVTV. Vụ này sâu bệnh cũng rất ít, cây tiêu được bón lót phân chuồng khá cứng cáp nên gần như không phải dùng thuốc, đặc biệt là gần như không sử dụng Carbendazim.
7.Ngoài ra, tất cả các nông hộ được khảo sát đều cho thấy họ nắm rất vững kỹ thuật trồng, phần lớn đều không còn tập trung vào việc tăng năng suất bằng mọi giá như nhiều năm trước, ND đều quan tâm trồng theo hướng sinh thái dùng cây trụ sống, tỉa cành, tạo tán để tạo môi trường mát, giữ ẩm mùa khô, làm rãnh thoát nước mùa mưa, đầu tư hệ thống tưới để chủ động cung cấp nước cho cây, làm lưới che cho các vườn tiêu tơ v.v. nên các vườn tiêu đều sinh trưởng khá tốt, bền vững, chất lượng hồ tiêu thời gian tới chắc chắn sẽ được cải thiện hơn.
8.Tất cả các vùng trồng tiêu lớn đều đang đẩy mạnh triển khai các mô hình nông dân tự liên kết và kết hợp với doanh nghiệp để sản xuất hồ tiêu sạch vì ND bắt đầu lo ngại thời gian tới sản lượng dư thừa, các nước nhập khẩu lại yêu cầu tiêu sạch nên nếu sản xuất theo hướng cũ chỉ chú trọng năng suất sẽ không có đầu ra.
Vườn tiêu thiếu đầu tư chăm sóc ở Đăk Đoa Gia Lai
9.Tuy vậy, nông dân đang hết sức lo lắng vì việc quản lý giống, phân bón và thuốc BVTV hiện nay, các công ty kinh doanh vật tư đầu vào này thường quảng cáo mạnh, gây nhiễu loạn thông tin khiến ND không thể phân biệt được loại hoá chất nào? Cách sử dụng thế nào? Sẽ gây tồn dư, ảnh hưởng tới chất lượng hồ tiêu XK.
10.Vụ thu hoạch hồ tiêu 2016/2017 dự kiến năm nay sẽ thu muộn hơn so với năm trước do năm nay hạn đầu vụ, mưa muộn tháng 5-6 nên ảnh hưởng đến phân hoá mầm hoa đầu vụ. Các vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên hiện nay hạt tiêu đều chưa thật chắc. Cuối năm, thời điểm thu hoạch năm nay các tỉnh Tây Nguyên vẫn tiếp tục có mưa ảnh hưởng đến việc thu hái ND dự kiến bắt đầu thu khoảng tháng 2/2017, thu rộ trong tháng 3.
